jazz blues rock

Η παραδοσιακή μουσική της αχανούς Αφρικής δεν είναι καθόλου ενιαία και ομοιόμορφη, όπως ακριβώς συμβαίνει και στην Ευρώπη ή την Ασία. Όμως, γνωρίζοντας ότι στην Αμερική μεταφέρθηκαν κυρίως Αφρικανοί από την Δυτική Αφρική, μπορούμε να διακρίνουμε κάποια κοινά χαρακτηριστικά της μουσικής παράδοσης των δυτικοαφρικανικών κοινωνιών (όπως αναφέρονται από τον Μιχάλη Γρηγορίου στο εξαιρετικό βιβλίο του Μουσική για παιδιά και για έξυπνους μεγάλους, εκδ. ΝΕΦΕΛΗ)

Η χρήση των τυμπάνων είναι πολύ διαδεδομένη και εξυπηρετεί ταυτόχρονα πολλαπλές ανάγκες των πληθυσμών: τελετουργικές, επικοινωνιακές, κοινωνικές και ψυχαγωγικές. Το τύμπανο είναι ένα από τα κύρια σύμβολα της αφρικανικής ηπείρου και αποτελεί πλέον τη βάση της σύγχρονης μουσικής.

Η πολυρυθμία των αφρικανών είναι χαρακτηριστική όταν ακούμε ένα σύνολο κρουστών. Ο κάθε μουσικός φαίνεται να παίζει τον δικό του ρυθμό, συμβάλλοντας όμως στο κτίσιμο ενός συνολικού ρυθμού, δημιουργώντας έτσι ένα είδος ρυθμικής αντίστιξης. Στην Αφρική η μουσική είναι ένα ομαδικό και άρα κοινωνικό γεγονός όπου όλοι κάπως συμμετέχουν, ενώ ο σολίστ (με την δυτική έννοια του ατομισμού) δεν φαίνεται να είναι πάντα απαραίτητος.

Η ερωταπόκριση, η οποία συναντάται και στην μουσική ή θρησκευτική παράδοση πολλών άλλων πολιτισμών. Κατά την ερωταπόκριση ο «κορυφαίος ερωτάς», τραγουδά τον στίχο και η υπόλοιπη ομάδα απαντά επαναλαμβάνει τους στίχους. Στην ελληνική παραδοσιακή μουσική, ήδη από την αρχαιότητα, συναντούμε την μορφή της ερωταπόκρισης, ενώ σήμερα είναι πολύ συνηθισμένο στην jazz να ακούμε δύο όργανα να συνομιλούν μεταξύ τους.

Ο τρόπος χρήσης της φωνής είναι χαρακτηριστικός στην Δυτική Αφρική. Ένας Αφρικανός τραγουδιστής σπάνια μεταφέρει τη φωνή του από τη μία νότα στην άλλη σύμφωνα με τον «δυτικό» τρόπο, θεωρώντας δηλαδή κάθε νότα μία διακριτή οντότητα. Αυτό που κάνει ο αφρικανός είναι να περνά τη φωνή του από όλες τις ενδιάμεσες νότες «γλιστρώντας», δηλαδή όπως ακριβώς ακούγεται ένα τρομπόνι όταν εκτελεί ένα glissando (γλίστρημα). Συχνή είναι επίσης και η χρήση ρυθμικών ουρλιαχτών, λαρυγγισμών, γέλιων, μουρμουρητών, πλαταγισμών κ.λ.π. Η φωνή στην jazz έχει εξελίξει ακριβώς αυτόν τον τρόπο χρήσης της φωνής.

Η χρήση ασαφών ήχων. Τα παραδοσιακά αφρικάνικα μουσικά όργανα συχνά κατασκευάζονται έτσι ώστε οι παραγόμενες νότες να μην είναι σαφείς και τονικά καθαρές. Για παράδειγμα ενώ ένα δυτικό έγχορδο (κιθάρα) παράγει μία σαφή και καθαρή νότα, ένα αφρικανικό έγχορδο παράγει την ίδια νότα έτσι ώστε να συνοδεύεται από έναν ήχο που μπορεί να μοιάζει με κουδούνισμα, με ξύσιμο ή γρατζούνισμα, με κρουστό ή με θόρυβο. 

Ο σκωπτικός στίχος, συναντάται στην μουσική παράδοση όλων των λαών. Στην Αφρική  όμως η χρήση του είναι πολύ συχνή: ειρωνεία, σχολιασμός και κριτική καθημερινών κοινωνικών καταστάσεων (κουτσομπολιό με άλλα λόγια), γελοιοποίηση και στιγματισμός του διαφορετικού.

Χρήση πεντατονικών και διατονικών κλιμάκων. Για τον αφρικανό ο τρόπος με τον οποίο αρμόζουν μεταξύ τους οι νότες όταν συνηχούν (αρμονία), είναι εντελώς διάφορος από εκείνον ενός δυτικού. Έτσι, η χρήση κλιμάκων που ηχούν πολύ πέρα από την συνήθη δυτική αρμονία είναι πολύ διαδεδομένη, όπως ακριβώς συμβαίνει με την σύγχρονη jazz...